Lê không chỉ là một loại trái cây thơm ngon mà còn là một vị thuốc trị ho hiệu quả. Để lê phát huy tối đa công dụng hỗ trợ cải thiện sức khoẻ đường hô hấp, người bệnh cần biết cách chưng lê trị ho đúng chuẩn, hiểu rõ tình trạng ho và thể trạng để lựa chọn bài thuốc phù hợp.
1. Vì sao lê có tác dụng trị ho?
Quả lê không chỉ là một loại trái cây ngon miệng mà còn được xem là một vị thuốc tự nhiên trong Đông y, đặc biệt hữu ích cho các vấn đề về đường hô hấp. Các tác dụng của lê đối với cơn ho đến từ những đặc tính sau:
- Thanh nhiệt, nhuận phế: Theo Đông y, lê có tính mát, vị ngọt, có khả năng thanh nhiệt, giải độc và làm ẩm phổi. Điều này giúp làm dịu niêm mạc đường hô hấp đang bị viêm, giảm cảm giác khô rát và nóng trong.
- Làm loãng đờm: Lê chứa một lượng lớn nước và các loại đường tự nhiên, giúp làm loãng dịch đờm đặc quánh, khiến chúng dễ dàng được ho khạc ra ngoài.
- Giảm ho và làm dịu cổ họng: Các chất dinh dưỡng và độ ẩm trong lê giúp làm dịu niêm mạc họng bị kích ứng do ho liên tục, giảm cảm giác ngứa ngáy và đau rát họng, từ đó làm giảm tần suất các cơn ho.
- Bổ sung vitamin và khoáng chất: Lê giàu vitamin C, K, chất xơ và các chất chống oxy hóa, giúp tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể, hỗ trợ chống lại các tác nhân gây bệnh và đẩy nhanh quá trình hồi phục.
Nhờ những đặc tính này, lê đặc biệt hiệu quả trong các trường hợp ho khan, ho có đờm vàng, ho do nóng trong, viêm họng, hoặc ho do khô họng.
2. 6 cách chưng lê trị ho tại nhà
Có nhiều cách để chưng lê kết hợp với các nguyên liệu khác nhằm tăng cường hiệu quả trị ho. Dưới đây là 6 công thức phổ biến và dễ thực hiện tại nhà:
2.1. Lê chưng mật ong trị ho
Phù hợp đối với các trường hợp ho khan và ho có đờm.
Thành phần:
- Lê tươi: 1 quả (khoảng 200-250g)
- Mật ong nguyên chất: 2-3 thìa canh
Cách làm:
- Lê rửa sạch, gọt vỏ, bỏ lõi. Cắt lê thành miếng hạt lựu hoặc thái lát mỏng.
- Cho lê vào một bát sứ nhỏ, đổ mật ong lên trên.
- Hấp cách thủy khoảng 20-30 phút cho đến khi lê mềm nhừ.
Cách dùng: Ăn cả phần lê và uống nước cốt khi còn ấm. Dùng 1-2 lần/ngày.
Lưu ý: Không dùng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi.
2.2. Trị ho bằng Lê chưng đường phèn
Bài thuốc này giúp làm dịu họng, giảm ho khan và ho có đờm.
Thành phần:
- Lê tươi: 1 quả (khoảng 200-250g)
- Đường phèn: 20-30g (tùy khẩu vị)
Cách làm:
- Lê rửa sạch, gọt vỏ, bỏ lõi. Cắt lê thành miếng hạt lựu hoặc thái lát.
- Cho lê và đường phèn vào một bát sứ nhỏ.
- Hấp cách thủy khoảng 30-45 phút cho đến khi lê mềm nhừ và đường tan hoàn toàn.
Cách dùng: Ăn cả phần lê và uống nước cốt khi còn ấm. Dùng 1-2 lần/ngày.
Lưu ý: Thích hợp cho cả trẻ nhỏ (trên 1 tuổi) với liều lượng phù hợp.
2.3. Trị ho bằng Lê chưng với gừng
Lê kết hợp với gừng giúp tăng cường tính ấm, giải cảm và tiêu đờm, phù hợp cho ho do lạnh.
Thành phần:
- Lê tươi: 1 quả (khoảng 200-250g)
- Gừng tươi: 5-7 lát mỏng (khoảng 15-20g)
- Đường phèn: 20g (tùy khẩu vị)
Cách làm:
- Lê rửa sạch, gọt vỏ, bỏ lõi, thái hạt lựu.
- Gừng tươi cạo vỏ, thái lát mỏng hoặc đập dập.
- Cho lê, gừng và đường phèn vào bát.
- Hấp cách thủy khoảng 30-45 phút cho đến khi lê mềm.
Cách dùng: Ăn cả phần lê, gừng và uống nước cốt khi còn ấm. Dùng 1-2 lần/ngày.
Lưu ý: Gừng có tính ấm, nên dùng thận trọng với người có thể trạng nóng hoặc ho do nóng.
2.4. Trị ho bằng Lê chưng củ cải trắng
Bài thuốc này tăng cường khả năng tiêu đờm và thanh nhiệt.
Thành phần:
- Lê tươi: 1 quả (khoảng 200g)
- Củ cải trắng: 100g
- Đường phèn: 20g
Cách làm:
- Lê rửa sạch, gọt vỏ, bỏ lõi, thái hạt lựu.
- Củ cải trắng gọt vỏ, rửa sạch, thái hạt lựu tương tự lê.
- Cho lê, củ cải và đường phèn vào bát.
- Hấp cách thủy khoảng 30-45 phút cho đến khi cả lê và củ cải đều mềm nhừ.
Cách dùng: Ăn cả phần cái và uống nước cốt khi còn ấm. Dùng 1-2 lần/ngày.
Lưu ý: Củ cải trắng có tác dụng hóa đờm, giáng khí, rất tốt cho ho có đờm.
2.5. Trị ho bằng Lê chưng vỏ quýt/trần bì
Vỏ quýt (trần bì) giúp lý khí, hóa đờm, tăng cường hiệu quả giảm ho.
Thành phần:
- Lê tươi: 1 quả (khoảng 200-250g)
- Vỏ quýt khô (trần bì): 5-10g
- Đường phèn: 20g
Cách làm:
- Lê rửa sạch, gọt vỏ, bỏ lõi, thái hạt lựu.
- Vỏ quýt khô rửa sạch, thái nhỏ.
- Cho lê, vỏ quýt và đường phèn vào bát.
- Hấp cách thủy khoảng 30-45 phút.
Cách dùng: Ăn cả phần lê, vỏ quýt và uống nước cốt khi còn ấm. Dùng 1-2 lần/ngày.
Lưu ý: Trần bì có tác dụng hành khí, táo thấp, hóa đờm, phù hợp cho ho có đờm trắng, đờm loãng.
2.6. Lê nấu nước với kỷ tử, táo đỏ trị ho
Công thức này không chỉ trị ho mà còn bổ khí huyết, tăng cường sức khỏe tổng thể.
Thành phần:
- Lê tươi: 1 quả (khoảng 200-250g)
- Kỷ tử: 10g
- Táo đỏ khô: 5 quả
- Đường phèn: 20g (tùy khẩu vị)
- Nước sạch: 500ml
Cách làm:
- Lê rửa sạch, gọt vỏ, bỏ lõi, thái miếng.
- Kỷ tử, táo đỏ rửa sạch. Táo đỏ có thể thái đôi.
- Cho lê, kỷ tử, táo đỏ và đường phèn vào nồi, đổ nước.
- Đun sôi rồi hạ nhỏ lửa, đun thêm khoảng 20-30 phút cho lê mềm và các nguyên liệu tiết hết chất.
Cách dùng: Uống nước và ăn cái khi còn ấm. Dùng 1-2 lần/ngày.
Lưu ý: Bài thuốc này có tính bồi bổ, phù hợp cho người ho kéo dài không khỏi gây suy nhược, hoặc ho do phế hư.
3. Những lưu ý an toàn khi sử dụng lê để trị ho
Mặc dù lê là trái cây lành tính, việc sử dụng lê để trị ho vẫn cần tuân thủ một số lưu ý để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối ưu:
- Phân biệt loại ho phù hợp: Lê có tính mát, phù hợp với các trường hợp ho do nóng trong, ho khan, ho có đờm vàng. Nếu ho do lạnh (ho đờm trắng loãng, sợ lạnh, rêu lưỡi trắng), nên kết hợp lê với các nguyên liệu có tính ấm như gừng để cân bằng.
- Không dùng cho người tỳ vị hư hàn: Người có thể trạng lạnh, dễ bị tiêu chảy, đầy bụng, hoặc có vấn đề về tiêu hóa nên hạn chế dùng lê với số lượng lớn hoặc dùng thường xuyên, vì tính mát của lê có thể làm nặng thêm các triệu chứng này.
- Thận trọng với đường: Các công thức thường dùng đường phèn. Người bị tiểu đường hoặc có nguy cơ tiểu đường cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thay thế bằng chất tạo ngọt không calo (nếu được phép).
- Không thay thế thuốc điều trị: Lê chưng chỉ là phương pháp hỗ trợ giảm triệu chứng ho. Nó không thể thay thế thuốc đặc trị trong các trường hợp nhiễm trùng nặng (viêm phổi, viêm phế quản do vi khuẩn) hoặc các bệnh lý hô hấp phức tạp cần can thiệp y tế.
- Theo dõi triệu chứng: Nếu ho không thuyên giảm sau vài ngày áp dụng các bài thuốc lê chưng, hoặc xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng như sốt cao, khó thở, đờm có màu lạ (xanh đậm, máu), đau ngực, cần ngưng sử dụng và đi khám bác sĩ ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
- Vệ sinh nguyên liệu: Đảm bảo lê và các nguyên liệu khác tươi sạch, không bị dập nát, và rửa kỹ trước khi chế biến.
Lê là một dược liệu tự nhiên dễ tìm và có nhiều công dụng. Nếu biết cách chưng lê trị ho đúng cách các cơn ho sẽ dịu hẳn và hỗ trợ cải thiện đáng kể sức khỏe đường hô hấp. Với đa dạng các công thức kết hợp cùng mật ong, đường phèn, gừng hay các thảo dược khác, lê mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và tối ưu hiệu quả, hãy luôn chú ý đến thể trạng, loại ho và các dấu hiệu bất thường để can thiệp y tế kịp thời.
